
Şu kâinattaki mevcûdâtın birbirine teavünü, tecâvübü, tesânüdü gösterir ki; umum mahlûkat, birtek Mürebbi’nin terbiyesindedirler. Birtek Müdebbir’in idaresindedirler. Birtek Mutasarrıf’ın taht-ı tasarrufundadırlar. Birtek Seyyid’in hizmetkârlarıdırlar. Çünki: Zemindeki zîhayatlara levazımat-ı hayatiyyeyi emr-i Rabbanî ile pişiren Güneş’ten ve takvimcilik eden Kamer’den tut, tâ ziyâ, hava, mâ, gıdanın zîhayatların imdadına koşmalarına, ve nebâtatın dahi hayvanatın imdadına koşmalarına ve hayvanat dahi insânların imdadına koşmalarına; hattâ a’za-yı bedenin birbirinin muâvenetine koşmalarına ve hattâ gıda zerratının hüceyrat-ı bedeniyyenin imdadına koşmalarına kadar câri olan bir düstur-u teavün ile, câmid ve şuursuz olan o mevcûdât-ı müteavine, bir kanun-u kerem, bir namus-u şefkat, bir düstur-u rahmet altında gayet hakîmane, kerÎmane birbirine yardım etmek, birbirinin sada-yı hacetine cevap vermek, birbirini takviye etmek, elbette bilbedâhe birtek, yekta, Vâhid-i Ehad, Ferd-i Samed, Kadîr-i Mutlak, Alîm-i Mutlak, Rahîm-i Mutlak, Kerim-i Mutlak bir Zât-ı Vâcib-ül-Vücûd’un hizmetkârları ve memurları ve masnuları olduklarını gösterir.
İşte ey bîçare müflis felsefî! Bu muazzam pencereye ne diyorsun? Senin tesadüfün buna karışabilir mi!..
Türkçe
English
العربية
Pyccĸий
français
Deutsch
Español
italiano
中文
日本語
Қазақ
Кыргыз
o'zbek
Türkmence
فارسى