فَبِاَىِّ آلاَءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ

боерыгы белән Рахман исемле сүрәсендә бик каты, көчле рәвештә утыз бер тапкыр шушы аять белән куркыта. Шөкеранасыз-лыкның ялганлау һәм инкяр итүгә тиң булуын исбат итә.

Әйе, Коръән-Хаким ничек итеп шөке-рана кылуны яратылуның нәтиҗәсе дип күрсәтә, шулай ук зур Коръән рәвешендә-ге галәмдә шөкерне галәм яратылуының иң мөһим нәтиҗәсе итеп күрсәтә. Чөнки галәмгә игътибар белән каралса, шунысы күренә: галәмнең төзелүе, тәшкил ителүе шөкерлекне нәтиҗә бирә торган бер рәвештә. Һәрбер нәрсә шекергә карый һәм аңарга юнәлеп тора. Гүя ки шул яратыл-ган агачның (галәмнең) җитештергән иң югары җимеше һәм шушы галәм фабрика-сының җитештергән иң югары дәрәҗәле әйбере -шөкер.

Соңыннан күрәбез ки, бөтен җан иялә-ре дә бер түгәрәк рәвешендә яратылган. Шуның өчен бөтен җан ияләреннән хасил булган нәтиҗәләр инсанда берләшә. Ал-лаһы Тәгалә бөтен җан ияләрен Адәм ба-ласының әтрафында туплап, аңарга хезмәт иттерә һәм кешене бөтен барлыкларга хөкем итүче хуҗа кыла. Димәк, Халикы-Зөл-Җәлаль (күркәмлек иясе, юктан бар итүче Аллаһ) бөтен җан ияләре өчен дә инсанны сайлый, галәмдә аның булуын ихтыяр кыла.